Al-Natili

Al-Husayn ibn Ibrahim ibn al-Hasan ibn Khurshid al-Tabari al-Natili al-Amuli (الحسين بن ابراهيم بن الحسن بن خورشيد الطبري النطيلي الآملی), was a Persian physician from Tabaristan.

He flourished in the 10th century, and was a translator of Greek into Arabic. He dedicated, in 990-991AD, an improved translation of Dioscorides' De Materia Medica to the Prince . Nâtilî’nin Disocorides’in eserinin Arapça tercümesine yaptığı tahkik, ikisi kısmî, ikisi tam olmak üzere, dört elyazması nüshada muhafaza edilmiştir. [18] Bunlardan mukaddime ve kolofonu [19] 1979 yılında neşredilen [20] Leiden nüs- hası (Cod. Or. 289), daha eski ve tam bir nüshadır. Semerkant’ta h. 380/m. 990 yılında tamamlanan ve orada Sâmânîler’in Horasan valisi Türk başkumandan Ebû Nâtilî’nin Disocorides’in eserinin Arapça tercümesine yaptığı tahkik, ikisi kısmî, ikisi tam olmak üzere, dört elyazması nüshada muhafaza edilmiştir. Bunlardan mukaddime ve kolofonu 1979 yılında neşredilen Leiden nüs- hası (Cod. Or. 289), daha eski ve tam bir nüshadır. Semerkant’ta h. 380/m. 990 yılında tamamlanan ve orada Sâmânîler’in Horasan valisi Türk başkumandan Ebû Ali es-Simcûrî’ye (986-997) takdim edilen bu elyazması nüsha, h. 475/m. 1083 yılında Nâtilî’nin kendi imzasıyla istinsah edilmiştir. Nâtilî, mukaddimede genel bir giriş ve valiye övgüden sonra, eski zaman- lara ait bilimlere vâkıf olup bilgelerin kitaplarını okuduğu için kendisinin söz konusu bilimlerde muğlâk olan hususları açıklığa kavuşturmak, ayrıca, farklı ter- cüme ve istinsahlar sonucunda kitaplarda tahrif edilmiş kısımları tashih etmek üzere, Ebû Ali es-Simcûrî tarafından görevlendirildiğini yazıyor. Ardından Nâtilî, Dioscorides’in “De Materia Medica” kitabında da yine bu nedenlerden dolayı bolca karışıklık/düzensizlik ve tahri n meydana geldiğini, kendisinin ise Ebû Ali es-Simcûrî’nin siparişi üzerine kitabı tashih ve tahkik ettiğini belirtiyor. Sonda o, kitabın yedi makaleden ibaret olduğunu, bunlardan dördünü Huneyn b. İshak’ın, kalanlarını İstefan b. Basil’in tercüme ettiğini, kendisinin ise kitabın tüm bölümlerini tashihe tâbi tuttuğunu, onu bizzat kendisinin istinsah ettiğini ve kitap- taki resimleri de şahsen çizdiğini ifade ediyor.

Nâtilî’nin kendi çalışma metnine ki- tapta tasvir edilen bitki, hayvan vs. resimlerini ilave ettiğini dikkate alarak şunları tahmin etmek mümkündür: Nâtilî, esas dikkatini drogların tanımına ve nelerden elde edildiğine ayırmıştır. Muhtemelen, Arapçaya tercüme edilmemiş olan Yu- nanca bitki isimlerini mahallî karşılıklarıyla değiştirme yoluna da başvurmuştur.

Mustafa Demirci

Sources[]

Carl Brockelmann: Arabische Litteratur (189, 207).

Убайдулла Исраилович Каримов, “О медицинском наследии Ибн Сины”, Абу Али ибн Сина: К 1000-летию со дня рождения içinde, Издательство “ФАН” Узбекской ССР, Ташкент, 1980, сс. 122-149. ]2[ابن أبي أصيبعة، عيون ا نباء في طبقات ا طباء، مصر، ١٨٨٢، ج ٢، ص ٢-٣. كتاب تتمة صوان الحكمة علي بن أبي قاسم زيد البيهقي، هور، ١٣٥١، ص ٢٢. Абу Райхан Бируни, Фармакогнозия в медицине, с. 68; Mahmoud M. Sadek, “Notes on the Introduction and Colophon of the Leiden Manuscript of Dioscorides ‘De Materia Medica’”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 10, No 3, Cambridge, Au- gust 1979, p. 345.

Al-Natili

Sources[]

See also[]